- נתחיל מהמובן מאליו. כלומר, מובן מאליו לערבים: זה הכל עניין של נקודת מבט.
המהפכה נתפסת כעניין פנים-יהודי ומעין שיח בין פריווילגים. אז למה שנצטרף לקרב על זהותה של הדמוקרטיה הישראלית? הרי עוד לפני הרפורמה, עבור הציבור הערבי, ישראל היא דמוקרטיה באופן חלקי ביותר. הוכחות: חוק קמיניץ, חוק הלאום, ואפליה בכל תחומי החיים בחסות המדינה. אה כן, והכיבוש.
سنبدأ من المفهوم ضمنًا لدى العرب: أن الأمرَ هو وجهةُ نظر، لا أكثر ولا أقل.
يُنظر إلى الانقلاب القضائيّ على أنّه شأن يهوديّ داخليّ ونقاش بين أصحاب الامتيازات. فما شأننا وشأن المعركة على هويّة "الديموقراطيّة الإسرائيليّة"؟ إن نظرنا إلى واقع الحال في إسرائيل قبل "الإصلاح القضائيّ" نجدُ أن الديموقراطيّة الإسرائيليّة، بالنسبة للجمهور العربيّ، جوفاء ومنقوصة، والدلائل على ذلك كثيرة: قانون "كامينتس"، قانون القوميّة، وتمييزٌ بنيويّ صارخ يطالُ كافة مناحي الحياة. ونعم، أيضًا الاحتلال.
- להגיע להפגנות האלה זה לא כזה כיף.
נניח שהצלחנו להחליק בגרון את אורגיית הדגלים כחול-לבן שמתקיימת בכל הפגנה. נניח שאפילו הצלחנו למחול על כבודנו ולהתעלם מהטראומות הקולקטיביות שלנו ומהחלחלה שצפה בכל נאום של איזה גנרל מהולל, או ראש שב״כ לשעבר, או איזה מישהו שהרג ערבים פעם והיום בוכה על דמותה של המדינה – בכל הפגנה. נניח אפילו שלא ממש מעניין אותנו להניף את דגל פלסטין או לדבר על הכיבוש. מתי בכלל באמת הוזמנו להצטרף?
دعونا نغض الطرف للحظةٍ عن هيستيريا الأعلام الزرقاء والبيضاء الّتي تملأ المظاهرات، ولنفترض أننا قادرون على كبت مشاعر الخوف الّتي تنتابنا في كلِّ مرةٍ نسمعُ بها خطابًا لجنرالٍ تلطّخت يداه بدماء العرب أو لرئيسِ سابق لجهاز "الشاباك"، يأتينا للبكاء على أطلالِ الديموقراطيّة. دعونا أن نفترضَ لبرهةٍ من الزمن أننا غير معنيين برفع علمنا الفلسطينيّ، وأن نتناسى الاحتلال للحظة، هل هذا ينفي حقيقة أننا لم نُدعى من الأصل للمشاركة في الاحتجاج؟
הפגנה נגד חוק הלאום בת״א, צילום: AP Photo/Ariel Schalit
- דרושה: הכרה מלאה
ולא, קריאה רפה של כמה חברי כנסת מהשמאל וקמפיינים ממומנים מגופים ישראליים הקוראים לערבים להצטרף – זה לא נחשב הזמנה. הזמנה חייבת לכלול הכרה בעוולות העבר וקריאה לערבים להיות חלק אינטגרלי במחאה, בתמורה להתחייבות למתן עדיפות עליונה לאפליה מתקנת מוחלטת בכל תחומי החיים (בעיקר בנושא המאבק בפשיעה, כצעד ראשון) של האזרחים הפלסטינים והתחייבות לסיום הכיבוש והמצור. אתם ואנחנו יודעים שצריך לכפר על העבר, כדי להבטיח עתיד.
المطلب: اعترافٌ تام
النداءات الخجولة من بعض النواب اليساريين أو من الحملات المموّلة من بعض الأطراف الإسرائيليّة الّتي تطالب العرب بالانضمام للاحتجاج لا تُعتبرُ دعوةً حقيقيّةً للمشاركة. الدعوة تحتّمُ على أصحابها بالاعتراف بالغبن التاريخيّ الّي تسببوا. لا يمكن لدعوةٍ أن تكون حقيقيّة دون أن يكون المواطنون العرب جزءًا لا يتجزأ من الاحتجاج، ودون التعهّد بالسعي إلى منح العرب تفضيلًا مصصحًا في كل مجالات الحياة ومحاولة حلّ قضاياهم الحارقة (قضيّة العنف والجريمة، كخطوة أولى)، إضافةً الى السعي إلى إنهاء الاحتلال والحصار. كلانا نعرفُ أن عليكم التكفير عمّا فعلتموه في الماضي من أجل المضيّ قُدمًا نحو المستقبل.
- ומה עם היום שאחרי המחאה?
מובילי המחאה עדיין לא מבינים שמאבקם לא ייגמר בעצירת הרפורמה. נניח שהמאבק הנוכחי יצליח וההפיכה לא תקרה לבסוף. יאללה, ניתן דרור לפנטזיות הרטובות ביותר ונניח שהממשלה גם תיפול מתישהו. ואז מה? הרי דמוגרפית, ללא שותפות פוליטית אמיתית עם 20% מתושבי המדינה, מובטחות לנו עוד ממשלות ימין משיחיסטיות, מעודדות בורות ופאשיזם שתמשכנה לעשות מהלכים נגד כל מה שדמוקרטי או ליברלי או ערבי. ואז מה?
وماذا سيحصل بعد انتهاء الاحتجاجات؟
قادة الحراك الحاليّ لا يفهمون أن النضال لا يجب أن يتوقف عند حدود تعطيل "الاصلاح القضائي". لنفترض أن الاحتجاج الحاليّ سيحقق أهدافه وأن الانقلاب لن تكتمل أركانه. ودعونا نغذّي بعض الأحلام الجامحة ونتخيّل أن الحكومة ستتهاوى وتتساقط قريبًا. ماذا سيحدث عندئذٍ؟ حسابٌ في المنطق الديموغرافيّ الصرف يُعلّمنا أنه دون الشراكة السياسيّة الفعليّة مع 20% من مواطني الدولة سنرى حُكمًا أبديًّا لليمين المتطرّف وحكومات تغذّي الجهل والفاشيّة وتحاربُ كل ما هو ديموقراطيّ، لبيراليّ أو عربيّ. عندئذ، ماذا نحنُ فاعلون؟
איפה הייתם בחווארה? | עשרות מכוניות שנשרפו כליל בליל הפוגרום בחווארה, צילום: אוהד צויגנברג, AP
- מתי תבינו שבלעדינו אי אפשר?אז איך עדיין לא הבנתם שאתם צריכים את החברה הערבית כדי לתת קונטרה אמיתית לימין, ולא רק במחאה הזו? ושצריך להפסיק להפלות אותנו? הרי מדובר בחברה עובדת ויצרנית ובעלת משקל אלקטורלי גדול. וזאת למרות שעברה גירוש, נישול וניפוץ לרסיסים עם קום המדינה, ממשל צבאי, התקוממיות ואז דיכוי, אלימות פנים-חברתית שמתודלקת בידי המדינה (עוד יש כאן מישהו שחושב ש״חוסר האונים״ המשטרתי אל מול גל הרציחות של השנים האחרונות אינו פוליטי ו/או מכוון?) ואין סוף גזענות ואפליה בחסות בתי המשפט?
من دوننا لن تستطيعوا – هل تعون ذلك جيّدًا؟
هل هو من المعقول أنكم لم تفهموا أنه دون وزن الجماهير العربيّة لن تملكوا بديلًا حقيقيًا لليمين؟ ألم تفهموا بعد أن عليكم التوقّف عن التمييز ضدنا؟ نحن مجتمعٌ منتجٌ، مبدعٌ وخلّاق، وأيضًا نملكُ قوةً انتخابيّةً لا يُستهان بها. وهذا على الرغم من أننا ذقنا الأمريْن، من تهجيرٍ ومصادرات وتضييق منذ نشوء الدولة، مرورًا بالحكم العسكريّ – من اضطهاد وقمع، عنف داخلي غذّتُه المؤسسة (هل ما زالَ هنالك من يعتقد أن تواطؤ الشرطة مقابل شلال الدم الّذي نشهده في السنوات الأخيرة ليس سياسيًا؟)، عنصريّة وتمييز برعاية المنظومة القضائيّة.
- מתי תדרשו דמוקרטיה אמיתית?
מה לעשות, הפלסטינים אזרחי ישראל, בחלקם הגדול או ברובם, לא מתים להיכנס לעוד ממשלה שתעמיק את הכיבוש והמצור על עזה, תמשיך למנוע מהם שוויון מלא ולא תכיר בפשעי העבר של המדינה כלפיהם – שהיא הכרחית על מנת לתקן את העתיד. זה נכון, אנחנו מערימים קשיים. יודעים מה? זה באמת מעצבן. בציונית מדוברת, דרישות הערבים – כתנאי לתמיכה במחאה – נתפסות כחוצפה. מאין עזות המצח לדרוש שוויון אמיתי? והכל כדי לכונן ״דמוקרטיה אמיתית״, ועוד לפי מה שהערבים רוצים? טו מאץ׳.
متى ستبدأون بالمطالبة بديموقراطيّة حقيقيّة؟
جزء من الفلسطينيين مواطني دولة إسرائيل، أو ربما سوادهم الأعظم، لا يريدون الجنوح والهرولة إلى حكومة إسرائيليّة تعمّق الاحتلال وتحاصر قطاع غزة، أو حكومة تحرمهم المساواة التامة ولا تعترف بالغبن التاريخيّ الّذي تسببت به الدولة ضدهم (وهو اعتراف ضروري من أجل مستقبل أفضل). لربما يرى البعض أن مطالبنا صعبة، وقد يقول قائل: كيف نتجرؤ على المطالبة بالمساواة التامّة كشرطٍ أساسيّ لدعم الاحتجاج القائم؟! ضمن المنطق الصهيونيّ السائد يعتبرُ مطلب المساواة وقاحةً والرغبة في الديموقراطيّة الجوهريّة شيئًا مبالغًا به!
אחת ההפגנות של המחאה נגד האלימות בחברה הערבית, צילום: AP Photo/Ariel Schalit
- מה הקשר של כל זה לדמוקרטיה?וגם אם השתכנעתם מהכתוב מעלה, הנה מגיע החלק העצוב באמת: רוב היהודים בישראל ומחוצה לה, אי שם מעבר לקו הירוק, יקראו את כל זה ויחשבו לעצמם: ״מה הקשר בין כל הטענות האלה לבין דמוקרטיה, למען השם?״. חלקכם אולי ימשיכו לחשוב שמוסריותכם הקולקטיבית נרקבה רק בשל פוגרומיסטים שמחריבים את חווארה. כי הרי בדמוקרטיה הציונית, הצבא אמור לעשות זאת.ما علاقة كلّ ما كُتب حتى الآن بالديموقراطيّة؟إذا اتفقتم كلّ ما قرأتموه حتى الآن، فقد حان وقت البوح بالحقيقة المرّة: معظم اليهود داخل إسرائيل وخارجها، هناك في مكان ما خارج الخطّ الأخضر، عندما يقرأون كلّ ما كُتب سيقولون في نفسهم: "ما علاقة كلّ هذه الادعاءات بالديموقراطيّة؟". لعلّ بعضكم يظن أن ضميركم الجماعيّ تزعزت أركانه بسبب "البوغورم" الّذي قام به المستوطنون ضد حوّارة. لكن في حقيقة الأمر، وفي "الديموقراطيّة الصهيونيّة"، فإنّ الجيش هو من يقوم بتلك المذابح.
8. אז ״איפה הייתם בחווארה?״
הם היו עסוקים בלהרוג ערבים במקומות אחרים, תוך לבישת מדים. כמו שצריך.
ولا بدّ من جوابٍ للسؤال: "أين كنتم أثناء ليل الحرائق في حوّارة"؟
الجواب: كانوا منشغلين بقتل العرب في أماكنَ أخرى – وهذه المرّة؛ أثناء ارتدائهم للزيّ العسكريّ.
רמי יונס הוא עיתונאי ופעיל חברתי
رامي يونس صحافي وناشط إجتماعي
תרגום: באסל חלאילה
ترجمة: باسل خلايلة
